ЭЛ АРАЛЫК КЫЗМАТТАШУУ

Кыргызстандын тышкы саясаты

Кыргызстан учун, тышкы саясат ички саясаттын органикалык уландысы болуп эсептелинет. Ал олконун коп улуттуу, коп конфессиялуу элдин консолидацияланган кызыкчылыктарын корсотуп, мамлекеттик суверенитетти коргоого, демократияга багытталган экономикалык жана саясий озгоруулорду откозууго ылайыктуу тышкы шарттарды тузууго багытталган.
Улуттук кызыкчыларын саясий жана дипломатиялык методдор менен камсыз кылуу тышкы саясаттын негизин тузот. Ошол менен байланыштуу, томонкудой приоритеттер озгочолонот:
• суверенитетти жана территориалдык бирдикти камсыз кылуу
• экономикалык жана демократиялык реформаларды откозуу учун ылайыктуу тышкы шарттарды тузуу
• Кыргызстандын жарандарынын укуктарын, эркиндиктерин жана кызыкчылыктарын коргоо
Улуттук кызыкчылыктарын камсыз кылууга багытталган тышкы саясаттын аткаруусунда томонкудой тапшырмалар турат:
• онугуу максатында олкодогу стабилдуулугун сактоо
• региондогу стабилдуулук жана коопсуздук
• кошуна мамлекеттер менен жакшы мамиле тузу жана Борбордук Азиядагы интеграциялоо процесстерин терендетуу
• КМШнин бекемдоосуно, анын экономикалык жана саясий потенциалын реализацияланганына комок корсотуу
• Батыштагы жана Чыгыштагы онуккон олколор менен достук мамилелерин бекемдетуу
• БУУнун системасындагы уюмдар, атайланган мекемелер, регионалдуу эл аралык буюмдар, каражаттык жана экономикалык институттар менен кызматташууну онуктуруу
• онукуп жаткан олколор менен кызматташууну бекемдоо
Дуйнодогу, региондогу тез озгоруп турган абалы олконун коопсуздугу жана улуттук кызыкыларын максималдуу камсыз кылуу учун тышкы саясат стратегиясынын жаны тушунукторун, жаны формуласын иштеп чыгуунун керектигин аныктайт. Кыргызстандын коопсуздугун жана социалдуу-экономикалык онугуусун камсыз кылуу ошол багыттагы эн негизги суроолору болуп эсептелинет. Буга байланыштуу, улуттук жана регионалдык коопсуздуктун, кызыккат олколор жана эл аралык буюмдар менен терроризмге, диний экстремизмге жана уюшулган кылмыштуулукка каршы куроштун багытындагы аскер-саясий кызматтташуунун ар кандай аспекттери озгочо маани алышат. Улуттук программаларды аткаруу учун тышкы карыздар, гранттар, техникалык жана гуманитардык жардамдар мобилизациялоо иши уланышы керек.
Мамлекеттик чек араны делимитациялоо суроосу озгочо маанилуу болуп, тышкы саясаттын озгочо багытын тузот. Мамлекеттик чек арасы откон сызыктын юридикалык аныктоосу так моонот менен чектелбеген жана конулдуу мамилени, суйлошуулордун эл аралык укуктук нормалар жана дуйнолук практикага таянган укуктук негиздерин аныктоону талап кылат.
Кыргыз Республикасынын тышкы саясий иши Европанын жана Азиянын олколору менен эки тараптуу жана коп тараптуу багыттагы кызматташууну активдуу турдо онуктурууго багытталган. Кыргызстандын кызматташуусунун приоритеттуу багыттарын КМШ Европа Уюмунун олколору, Кытай, Индия, Пакистан, Иран, Япония, Туштук Корея жана Малазия олколору тузот. Кыргызстандын башка олколор менен диалогтун жогору денгээлде отконун айтып кету керек. Азыркы этапта, сода-экономикалык жана маданий-гуманитардык байланыштарды онуктуруу негизги милдети болуп эсептелинет.

Кыргызстандын туштук региондун дипломатиясы

Кошуна олколор менен мамилелердин абалы региондогу жана олкодогу коопсуздугун, Кыргызстандын экономикасын нормалдуу иштешин аныктаган эн негизги фактору. Бул региондогу мамлекеттер менен тушунуктуу, тушумдуу кызматташуу жана кызыкчылыктардын балансын табууга таянган мамилелерди сактоону жана онуктурууну талап кылат.

Кыргыз-Кытай мамилелери

Кытай Эл Республикасы менен болгон мамилелер Кыргызстандын тышкы саясатынын эн негизги аспекти. Кытайдын приоритеттуу оруну анын дуйнолук жана регионалдык иштеринде оскон салмагы, чон экономикалык жана демографиялык потенциалы, анын Кыргызстанга жакын болгону менен аныкталат. Бул олко менен кошуна мамилелерин тузу коопсуздукту камсыз кылуунун керектуу мамилеси жана туштук жана чыгыш тараптагы коммуникацияларды, сода-экономикалык кызматташууну онуктуруунун маанилуу шарты,
Жалпысынан, терен кызыкчылык жана достукка таянган кыргыз-кытай мамилелеринин динамикалык турдо онуктурушун атып кетиш керек. Дипломатиялык мамилелерди тузуудон откон 15 жылдын ичинде, Кыргызстан менен Кытай кошуналык жана достук мамилелерын тузуп, ар кандай сфереларда – саясатта, экономикада, коопсуздукта, маданий-гуманитардык сферада кызматташууну кура алышты.

Кыргыз-Таджик мамилелер

Таджикистан Республикасы менен мамилелерди терендетуу Кыргызстандын Борбордук Азиядагы тышкы саясатынын приоритеттуу багыттардын бири. Бул коптогон объективдуу жана субъективдуу шарттар менен аныкталган. Кыргыз-таджик мамлекет аралык мамилелер активдуу онуктуруудо. Бул мамилелердин негизги муноздомосу алардын стабилдуулугу.
Жалпысынан, кыргыз-таджик мамилелеринин динамикасы позитивдуу. Андан тышкары, бугунку кундун реалиялары терендетууго жана кенейтууго потенциалы чон болгон эки тараптуу байланыштарды бекемдетууну камсыз кылат.

Кыргыз-озбек мамилелер

Кыргызстандын анын башка кошунасы - Озбекистан Республикасы менен бекем достук мамилелери тузулгон. Бири бирин урматтоо жана жардам берууго таянган эки олко ортосундагы адаттагыдай чын кошуна мамилелер Кыргыз Республикасы менен 1996 жылдын 24 декабрда кол коюлган Озбекистан Республикасынын ортосундагы достук келишиминин багытында онугуудо. Ошону менен, кыргыз-озбек мамилелерин жаны маани менен толтуруунун керектуулугу келип калды. Эки олконун башчылыктары негизги конулун сода-экономикалык мамилелерин онуктурууго жана экономикалык кызматташуунун актуалдуу суроолорун активтештирууго бурушат.